azerbaycan'da kadın ne demek?

Azerbaycan'da kadınlar resmi olarak erkeklerle aynı haklara sahip olmalarına rağmen, kadınlara karşı sosyal ayrımcılık hala bir sorundur. Ülkenin kırsal bölgelerindeki geleneksel sosyal normlar ve zayıf ekonomik gelişme, kadının ekonomideki rolünün sınır olmasına neden olmakta ve kadınlar cinsiyet ayrımcılığıyla ilgili yasal haklarını kullanmakta zorlanmaktadırlar.¹²

Azerbaycan'da kadınların statüsü son bin yılda büyük değişiklikler geçirmiştir. Bununla birlikte, Azerbaycan'daki kadınlar, ülke tarihi boyunca halkın kader sorunlarının çözümüne katkıda bulunmuşlardır. 1918'de Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti'nde, ülkede yaşayan tüm halklara ve erkeklerle birlikte kadınlara da eşit oy hakkı yasalarla verildi. Böylece Azerbaycan, Doğu'da kadınlara oy hakkı veren ilk ülke oldu.

Tarihi

Orta Çağ'da Azerbaycan hükümdarlarından Kızıl Arslan'ın eşi Katibe Hanım, Özbek Han'ın eşi Mihrican Hanım, Uzun Hasan'ın annesi Sare Hatun, Şah İsmail'in kızı Mehinbanu Sultanem, Şirvanşah I. Halilullah'ın eşi Peri Hanım, Şah Abbas'ın annesi Hayrünnisa Begüm, efsanevi Tuti Bike ve diğerleri gibi devlete hizmet eden önde gelen kişiler, ülkenin tarihinde büyük izler bırakmışlardır.³

Azerbaycan'da ilk kadın hayır cemiyeti 1908 yılında eğitimci Hasanbey Zerdabi'nin kızı Hanife Melikova tarafından kurulmuştur.⁴ 28 Mayıs 1918'de, Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti tarafından kabul edilen Bağımsızlık Bildirgesi, eşitlik ilkesini, seçme ve seçilme hakkını deklare etti. Bunun neticesinde Azerbaycan, Doğu'da kadınlara seçme ve seçilme hakkını veren ilk ülke oldu.⁵⁶

Sovyet döneminde Azerbaycanlı kadınların hakların ilerlemeler kaydedilmiştir. Kadınlara eşit haklar verilmesi, kısa bir sürede kadınlar arasında cahilliğin kalkmasına, kadınların öğretmen, hekim, mühendis ve diğer meslekleri edinmeleri, toplumda erkeklerle aynı haklara sahip olmaları, kendi yetenek ve tecrübelerini gerçekleştirebilmelerini bu devrin başlıca başarılarındandır.⁷ 1921, Azerbaycan'ın tarihine kadınların ilk kongre yılı olarak dahil edildi. Neriman Nerimanov'un konferansta yaptığı konuşmada ana tema kadın özgürlüğü fikriydi. Azeri kadınlarının eğitilmesi ve kısa sürede sosyal faaliyetlerini artırmak için önemli çalışmalar hayata geçirildi. 1921'de, kızlar için kurulmuş olan okul öncesi eğitim kurumu, Yüksek Kadın Pedagoji Enstitüsü'ne dönüştürüldü. Bu dönemde Ceyran Bayramova'nın inisiyatifiyle kurulan ilk kadın kulübü kadın hareketinin gelişiminde önemli rol oynamıştır.⁸

Kadın özgürlüğü kronolojisi

Yıl	Olay	Mekan
1889	Nigar Şıhlinskaya, yüksek öğrenim gören ilk Azeri kadındır.9	Tiflis, Rus İmparatorluğu
1901	İmparatoriçe Aleksandra Rus-Müslüman Kız Mektebi - Zeynelabidin Tağıyev'in girişimi ve desteği ile açılan ilk laik kız okulu ve Rus İmparatorluğu ve Müslüman Doğu'daki ilk okul.10	Bakü, Rus İmparatorluğu
1908	Sona Velihan 1908'de Petersburg Tıp Enstitüsü'nden mezun oldu ve Azerbaycan'da ilk yüksek öğrenim gören kadın doktor oldu.11	Sankt-Peterburg, Rus İmparatorluğu
1908	Hanife Melikova'nın teşebbüsü neticesinde, Azerbaycan'da ilk kadın hayır cemiyeti kuruldu.12
1908	Filantrop Hamide Mehmetkuluzade, erkeklerin ve kızların birlikte eğitim gördüğü ilk okulu kurmuştur.13 O, həm də beynəlxalq konfransda çıxış etmiş ilk Azərbaycan qadınıdır.14	Büyük Kehrizli, Ağcabedi Rayonu, Rus İmparatorluğu
1910	Aktris Gövhər Qazıyeva sahneye çıkan ilk Azəri kadın olmuştur.15	Tiflis, Rus İmparatorluğu
1911	Hatice Alibeyova, ilk Azerice kadın gazetesi olan İşıq'ı yayınlayan kadındır.1617	Tiflis, Rus İmparatorluğu
1912	İlk Azerbaycanlı kadın opera sanatçısı Şövket Memmedova ilk sahne performansını sergilemiştir.18	Bakü, Rus İmparatorluğu
1918	Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti döneminde kadınlar oy kullanma hakkını kazandılar.1920
1929	İzzet Oruczade, sanat filminde rol alan ilk Azerbaycanlı kadın oyuncu oldu.21
1930	Adile Şahtahtinskaya doktora derecesi elde eden ilk Azerbaycanlı kadındır.22
1930	Qemer Salamzade, "Kızıl Kol" filmini çeken, Azerbaycan'ın ilk kadın film yönetmenidir.23
1931	Leyla Memmedbeyova, ilk Azeri kadın pilot.24	Bakü, Azerbaycan SSC, SSCB
1932	İlk Azerbaycanlı balerin dansçısı Kamer Almaszade'dir.25	Bakü, Azerbaycan SSC, SSCB
1934	Azerbaycan SSC'nin Halk Komiseri Ayna Sultanova ilk Azerbaycanlı kadın kabine bakanıdır.26
1949	Valide Tutayuk Azerbaycan Millî İlimler Akademisi'nin ilk Azerbaycanlı kadın üyesidir.27
1964	Sakine Aliyeva, Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti'nin Yüce Sovyet Başkanlığı'nın ilk Azerbaycanlı kadın parlamento başkanı.28	Nahçıvan, Azerbaycan SSC, SSCB
2007	Menzer İsmayılova, Azerbaycanlı ilk kadın keşiş.29	Şeki, Azerbaycan
2009	Natevan Mirvetova, Azerbaycan Cumhuriyeti Millî Güvenlik Bakanlığı'nın üçüncü en yüksek askeri rütbesi olan tümgeneral rütbesine getirildi.30 Bu rütbe, Azerbaycan'da kadınlara verilen en yüksek askeri rütbedir.31	Bakü, Azerbaycan

Kaynakça

Orijinal kaynak: azerbaycan'da kadın. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.

Footnotes

1. ↩
2. ↩
3. ↩
4. ↩
5. ↩
6. ↩
7. ↩
8. ↩

9. Azerbaijan Soviet Encyclopedia (1987), vol. 10, p. 551. ↩

10. ↩
11. ↩
12. ↩
13. ↩
14. ↩
15. ↩
16. ↩
17. ↩
18. ↩
19. ↩

20. Tadeusz Swietochowski. Russian Azerbaijan, 1905-1920: The Shaping of a National Identity in a Muslim Community. Cambridge University Press, 2004. ISBN 0521522455, 9780521522458, p.144 ↩

21. ↩
22. ↩
23. ↩
24. ↩
25. ↩
26. ↩
27. ↩
28. ↩
29. ↩
30. ↩
31. ↩

Kategoriler